وقتی قحطی مدیریت بر عطش 292 هزار روستایی دامن می زند/سدها پر از آب و مردم پهناورترین استان کشور بی‌بهره از آب سالم

 
زخمی عمیق که دلیل اصلی بروز آن نبود آب نیست، بلکه آنچه به این معضل جدی دامن زده و آن را تا حد بحرانی و فراتر از آن پیش برده، سوء مدیریت دولتمردان است، اهمال کاری که در دولت تدبیر و امید به صورت محسوس تری نمود پیدا کرده است.
 
آب است، اما نیست ...
 
آری آب است، از دریای عمان گرفته تا سدهای پیشین، زیردان، خیرآباد، رودخانه باهوکلات و منابع عظیم زیرزمینی و اما آب در روستاها نیست، چراکه عزمی قاطع برای انتقال آن در مسئولان امر وجود ندارد، یا این که مدیریت در این خطه رنگ باخته است، شاید هم متولیان طعم تلخ بی آبی و به دنبال آب دویدن را نچشیده اند که این گونه بی مهرند.
 
نمی گوییم اقدامی صورت نگرفته یا این که پروژه ای برای رفع این معضل آغاز نشده است، آری دولتمردان دم از اجرای برنامه های زیادی می زنند، طرح هایی که گاهی در حد شعار می ماند و بسیاری اوقات مشمول زمان می شود یا این که در سایه اهمال کاری ها و بی تدبیری ها به سرانجام نمی رسد.
 
و اما در این میان مردم تشنه لب این دیار با امید به این که شاید روز موعود فرا رسد، منتظر روزی هستند که شاید مهر دولت مردان بیش از این شامل حالشان شود و کمی به کارها سرعت دهند، انتظاری که گاهی تحمل آن سخت تر از بحران آب است.
 
سیستان و بلوچستان محرومیت کم ندارد از بهداشت، راه، آموزش، اشتغال و صنعت گرفته تا نبود امکانات تفریحی، اما آزاردهنده تر از همه این ها، نداشتن اولین های زندگی است که انتظار می رود کلید دولت تدبیر و امید در سال پایانی عمرش برخی قفل ها را بگشاید.
 

 
سدها سرشار و مردم به دنبال آب
 
محمد شریف آفرین، یکی از روستاییان جنوب سیستان و بلوچستان در این باره به خبرنگار ما گفت: با وجود این که ظرفیت سد زیردان امسال به دلیل بارش های بهاری و تابستانی تکمیل شد، اما مردم منطقه از این نعمت همچون سال های گذشته بی بهره مانده اند، چراکه پروژه انتقال آب از این سد هنوز به بهره برداری نرسیده است.
 
وی ادامه داد: علاوه بر این، از نعمت دریا نیز برخوردار هستیم اما با معضل بی آبی دست و پنجه نرم می کنیم، انصاف نیست که مردم در کنار منابع عظیم آبی زندگی کنند، اما به دلیل سوء مدیریت مسئولان امر از مهم ترین و اولین امکانات بی بهره باشند.
 
آفرین اضافه کرد: به دلیل نداشتن شبکه آبرسانی و کم بودن سهیمه آبرسانی سقایی، به اجبار خودمان اقدام به خرید آب مورد نیاز شرب و دیگر مصارف می کنیم که پرداخت هزینه آن از توان بسیاری از روستاییان که درآمدی جز یارانه ندارند، خارج است، بنابراین انتظار می رود دولت نگاه ویژه تری به مردم این خطه داشته باشد و شعارهایش را در خصوص رفع بحران آب عملی کند.
 
بارش ها فراوان؛ مردم بی بهره
 
عمران رئیسی، یکی دیگر از روستاییان سیستان و بلوچستان به خبرنگار ما گفت: در حالی که هر سال در این خطه شاهد بارش رحمت الهی هستیم و رودخانه باهوکلات و منابع زیرزمینی سرشار از آب است، اما مردم روستاهای منطقه سرباز از آب سالم و بهداشتی بی بهره هستند.
 
وی ادامه داد: به همین دلیل بسیاری از روستاییان به اجبار از آب های هوتک ها که سالم نیست و مورد استفاده احشام هم قرار می گیرد، مصرف می کنند، یا این که از آب رودخانه ها برای شست و شوی ظروف و استحمام بهره می برند که گاهی با حوادث تلخی مانند غرق شدگی یا طعمه گاندو شدن همراه بوده است.
 
رئیسی گفت: مردم این خطه قانع و صبور هستند، اما انتظار دارند وقتی آب است، با استفاده از منابع موجود و مدیریت اصولی برای رفع مشکل کهنه بی آبی اقدام شود تا دغدغه هایشان برای تامین امکانات اولیه زندگی کاهش یابد و شاهد تاثیرات آن در سایر شاخص ها از جمله بهداشت و سلامت باشند.
 

 
تبعات اجتماعی منفی نبود آب
 
حسنیه ارباب افضلی، کارشناس مسائل اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار ما در این باره بیان کرد: دسترسی به آب آشامیدنی سالم یکی از نیازهای اولیه و اساسی انسان است، چرا که همه فعالیت ها را تحت الشعاع قرار می دهد، اما در حال حاضر روستاییان زیادی در استانی مانند سیستان و بلوچستان بدون فراهم شدن این نیاز به زندگی خود ادامه می دهند و سال هاست با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند.
 
به گفته وی، در روستاهایی که با تانکر آبرسانی می شود، مردم سعی می کنند تا از آب تانکرها برای شرب استفاده کنند و باقی نیاز خود آب مانند استحمام یا شست شوی ظروف را با آب های باقی مانده از باران که در اطراف روستاها در محلی به نام هوتک انباشته می شود، برطرف کنند.
 
این کارشناس تصریح کرد: این در حالی است که استفاده از آب غیرسالم و غیر بهداشتی باعث افزایش خطر ایپدمی به بیماری های عفونی در این منطقه شده و مشکلات بسیاری را بر سر راه سلامتی مردم قرار داده است.
 
وی گفت: بنا بر اعلام مسئولان از پنج هزار و پانصد و نود و چهار روستا در سیستان و بلوچستان، 2 هزار و ششصد و چهل و هفت روستا فاقد شبکه آبرسانی بوده و شاخص بهره مندی جمعیت روستایی این استان از آب آشامیدنی سالم 68 درصد است.
 
ارباب افضلی اذعان کرد: بنابراین 32 درصد جمعیت روستایی در سیستان و بلوچستان از اولین و حیاتی ترین نیاز انسانی بی بهره هستند که این موضوع می تواند تبعات منفی زیادی بر شاخص های سلامت و حتی شاخص های اجتماعی این استان و کشور داشته باشد.
 
وی ادامه داد: مردمی که در نقاط مختلف سیستان و بلوچستان از دسترسی به نیازهای اولیه محروم مانند آب هستند، مجبورند برای تامین این نیازهای حیاتی مشقت فراوانی را تجربه کنند که این موضوع آن ها را از رسیدن به نیازهای متعالی تر بازمی دارد.
 
محرومیت 292 هزار روستایی از سامانه آبرسانی
 
محمد قاسمی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان هم در این باره به خبرنگار ما گفت: متاسفانه 2 هزار و ششصد و شصت و دو روستای سیستان و بلوچستان با جمعیت 292 هزار و چهارصد نفر فاقد سامانه آبرسانی هستند.
 
وی تعداد روستاهایی را که با تانکر آبرسانی می شود 990 مورد اعلام و اذعان کرد: 38 هزار و یکصد و شصت و هشت روستایی به صورت سقایی آب دریافت می کنند.
 
این مقام مسئول، دلیل توسعه نیافتن شبکه آبرسانی به روستاها را عقب ماندگی و مشکل تامین اعتبار دانست و تصریح کرد: در شمال این استان شبکه آبرسانی از طریق چاه نیمه ها و در جنوب از طریق چاه ها و منابع زیرزمینی تامین می شود.
 
به گفته وی، پروژه های آبرسانی به 500 روستای سیستان و بلوچستان با برآورد پنج هزار و سی و شش میلیارد ریال اعتبار در دست اجراست.
 

 
بحران آب در مناطق برخوردار!
 
عبدالناصر درخشان، نماینده مردم ایرانشهر در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت و گو با خبرنگار ما در این خصوص بیان کرد: در روستاهای سیستان و بلوچستان، به ویژه از چابهار تا ایرانشهر شاخص دسترسی به آب شرب سالم نسبت به اکثر نقاط کشور در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد.
 
وی ادامه داد: متاسفانه در چابهار به 80 درصد مردم به صورت سقایی آبرسانی می شود، 20 درصدی هم که آب شرب دارند، به صورت جیره‌بندی به آن‌ها تعلق می‌گیرد، دشتیاری هم چنین شرایطی دارد، در حالی که سه سد بزرگ زیردان، پیشین و زرآباد در این منطقه ایجاد شده است، مردم با مشکل جدی آب مواجه هستند.
 
درخشان اذعان کرد: سدسازی در این منطقه بدون پیش‌بینی شبکه‌ انجام شده است، در حالی که ‌اگر شبکه‌های آبرسانی در پایین دست باهوکلات، سد پیشین و سد زیردان ایجاد می شد، مشکل مردم دشتیاری را حل می‌کرد.
 
وی گفت: در حوزه لاشار، آهوران و فنوج نیز با بحران آب مواجه هستیم، جالب این که در اکثر نقاط منابع آبی داریم، درست است که در چابهار آب شیرین وجود ندارد و آبرسانی نیاز به آب شیرین کن و بودجه سنگین را طلب می کند، اما در لاشار که از سفره‌های زیرزمینی زیادی برخوردار هستیم هم با مشکل آب مواجه هستیم، در حالی که با هزینه کم می توان این مشکلات را رفع کرد.
 
بحران عجیب در روستاهای بمپور
 
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اضافه کرد: این مشکل به گونه ای نمود دارد که امسال روستاهای شرق و غرب بمپور، با بحران عجیبی مواجه بودیم، مردم هر روز تماس می‌گرفتند و می‌گفتند حتی یک قطره آب از لوله ها نمی آید، از چندین سال قبل پروژه آبرسانی به این منطقه در دست احداث است و با وجود این که عمر آن به یک دهه رسیده، هنوز خبری از بهره برداری آن نیست.
 
به گفته وی، هر بار هم که پیگیر این پروژه می شویم، مسئولان امر دلیلی برای عدم بهره برداری از آن دارند و وعده افتتاحش را  تا چند ماه دیگر می دهند، اما هنوز محقق نشده است.
 
درخشان افزود: مجتمع آبرسانی آشار نیز چندین سال است که به بهره‌برداری نمی‌رسد، این مشکلات در نقاطی دیده می شود که آب وجود دارد و ظلم است که مردم چنین مناطقی با برخورداری از رودخانه و آب های زیرزمینی آب نداشته باشند.  
 

 
فاجعه آب در لاشار و معضل سوء مدیریت
 
وی تصریح کرد: در پیشین منابع آبی فراوان داریم، ولی چندین سال است که مردم این شهر بزرگ به دلیل راه اندازی نشدن هشت کیلومتر خط لوله، مشکل آب شرب دارد و این وضعیت در منطقه لاشار فاجعه است، چراکه در برخی روستاها مردم از یک قنات که فقط جوی کوچک از آن مانده است، برای شرب، استحمام، دامداری و سایر مصارف استفاده می کنند.
 
نماینده مردم ایرانشهر ادامه داد: این در حالی است که از طریق جلگه و دلگان که منابع آبی بسیار فراوانی دارد و به دلیل منابع زیر زمینی پر آب ترین منطقه جنوب استان محسوب می شود، می توان با راه اندازی خط انتقال ۵۰ کیلومتری به منطقه لاشار و فنوج آبرسانی کرد که مطالعات آن انجام شده است و اگر امسال ردیف اعتباری بگیرد، شاید در سال آینده مشکل مردم این مناطق برطرف شود.
 
وی با اشاره به پروژه های ناتمام استان که مشمول زمان شده است، گفت: ما در کشوری زندگی می کنیم که در شرایط سختی قرار دارد، تحریم‌ها هر روز تنگ تر می شود و دولت های قدرتمند غربی می خواهند فشارها بیشتر شود، در چنین وضعیتی باید صبر کرد و با نظام همراه بود.
 
درخشان افزود: اگر تاخیر در بهره برداری از پروژه ها به این دلیل باشد که ما تحت فشار و تحریم هستیم، قابل پذیرش است، اما اگر به دلیل سوء مدیریت باشد و با وجود اختصاص بودجه از سوی دولت، درست مصرف و مدیریت نشود، غیر قابل تحمل است که البته خیلی از پروژه ها متاسفانه به این شکل از بین می‌رود.
 
وی با اشاره به عدم جانمایی مناسب پروژه ها به عنوان یک معضل، تصریح کرد: سپردن کار به دست اهلش و مدیریت درست، باعث می شود که بسیاری از پروژه‌های در دست اجرا به درستی پیش برود، مسئولان امر تلاش می کنند اما این استان پهناور به اندازه تعدد راه ها و جاده ها، راه های نرفته زیادی هم دارد.
 
ضعف مدیریت و نیاز به اعتبار 200 میلیون یورویی
 
در همین راستا ملک فاضلی، رئیس مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان هم به خبرنگار ما گفت: در سیستان و بلوچستان آب داریم اما ضعف مدیریت آب در سنوات گذشته باعث شده با معضل آب و بیلان منفی آن مواجه شویم.
 
به گفته وی، در سال های گذشته آبی را که می توانستیم مهار کنیم، مهار نشده و به خارج از کشور رفته است و منابع زیر زمینی برداشت و ذخایر را کم کردیم و در نهایت با یک معضل مواجه هستیم.
 
فاضلی گفت: در استان اقدام‌هایی انجام و سدهایی ایجاد شده است که می طلبد آب ذخیره شده در این مخازن توزیع شود و در دل روستاها برود.
 
وی گفت: رفع معضل آب در سیستان و بلوچستان نیاز به تخصیص بودجه سنگین دارد که می طلبد در این راستا 200 میلیون یورو برای اجرای پروژه های آبی و رفع این مشکل هزینه شود.
 

 
فاصله 7 درصدی با میانگین کشوری
 
مهرداد عرب اول، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی سیستان و بلوچستان هم در این باره به خبرنگار ما گفت: در این خطه نسبت جمعیت روستایی بهره مند از آب آشامیدنی سالم در سال 92 حدود 59 درصد بود که به 68 درصد افزایش یافته است و ارتقای شاخص را نشان می دهد، البته با متوسط کشوری که حدود 75 درصد است، هنوز فاصله داریم و باید تلاش بیشتری کنیم که خودمان را به این میزان برسانیم.
 
وی با تاکید بر این که در شاخص ها عمده مشکلمان در حوزه آب روستایی است، ادامه داد: تا رسیدن به متوسط کشوری هنوز فاصله داریم، در همین راستا در جنوب استان طرح انتقال آب از سد پیشین به 217 روستای پایین دست سد آن در دست اجراست که در ردیف پروژه هایی قرار  دارد که از صندوق توسعه اعتبار می گیرد، ولی این پروژه به دلیل گستردگی مستلزم زمان است، هر چند که مباحث پیمانکاری آن را تقویت کرده ایم.
 
این مقام مسئول اضافه کرد: پایین دست سد زیردان 260 روستا وجود دارد که علاوه بر اعتبارات اختصاص یافته، پروژه انتقال آب به این روستاها جزو طرح های جهش تولید قرار گرفت، تا جایی که توانستیم برای پروژه های آبی اعتباراتی از بخش های مختلف گرفتیم، اما چون حجم کار بسیار گسترده است، مشمول زمان می شود که امیدواریم تا پایان برنامه ششم توسعه، همه این روستاها منتفع شوند.
 
وی با اشاره به این که ممکن است این به ذهن خیلی ها برسد که مردم نمی توانند تا 1400 منتظر افتتاح این پروژه ها بمانند، افزود: در کنار این طرح ها، پروژه های کوتاه مدت آب را کلید زدیم.
 
عرب اول اذعان کرد: همچنین برای روستاهایی که امکان اجرای طرح های کوتاه مدت وجود ندارد، آبرسانی سیار مدنظر قرار گرفته که آبفا در این راستا اقدام می کند که با توجه به پراکندگی روستاها کار سختی است، اما اعتبارات خوبی را در این خصوص در نظر گرفتیم که البته کم است.
 
وی افزود: تا این لحظه طی سه مرحله یک میلیارد و هفتصد میلیون تومان، 10 میلیارد و سیصد میلیون تومان و 20 میلیارد تومان به صورت مجزا بابت آبرسانی سیار تامین اعتبار کردیم تا مردم دچار مشکل نشوند.
 
100 میلیون یورو برای آب روستایی و عشایری
 
رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی سیستان و بلوچستان ادامه داد: بر اسای بند "ه" تبصره چهار قانون بودجه امسال 2 میلیارد و  هفتصد و نود و پنج میلیون یورو به دولت اجازه برداشت از صندوق توسعه ملی به صورت تسهیلات ارزی داده شد که از این میزان برای حوزه آب روستایی و عشایر کشور تا سقف 100 میلیون یورو اختصاص پیدا کرده که از این محل برای 12 مجتمع آبرسانی روستایی سیستان و بلوچستان نیز اعتبار مناسبی لحاظ شده است.
 
به گفته وی، از محل اعتبارات استانی 241میلیارد تومان فقط به آب و در اعتبارات ملی استانی شده که کل آن 97 میلیارد تومان است 71میلیارد و چهارصد میلیون تومان یعنی حدود 73 درصد کل اعتبار را به این بخش اختصاص دادیم.
 
عرب اول با بیان این که در حوزه ملی 108 میلیارد تومان از اعتبارات و در ردیف مکران از 183 میلیارد تومان اعتبار، 14 میلیارد تومان به آب اختصاص یافت، اذعان کرد: در حوزه متوازن ملی هم 137 میلیارد تومان برای بخش آب پیش بینی کردیم.
 
وی خاطرنشان کرد: تقویت اعتباری که در سال جاری در بخش آب اتفاق افتاد، ماحصل خروجی مطالعات آمایش استان است که در توسعه سایر بخش ها و شاخص های این استان نیز تاثیرگذار خواهد بود.
 
انتهای پیام/