آشنایی با زبان بلوچی از پیدایش تا کنون
14 آذر 1394 ساعت 7:04
زبان بلوچى امروز، تركيبى از فارسى قديم و فارسى جديد می باشد. علاوه بر آن لغات هندى و اردو وعربی و پشتو درزبان بلوچی رخنه کرده و در پارهاى از موارد لغات انگليسى در زبان بلوچى نيز وارد شده است.
تاریخ بلوچ را می توان در دو بعد مورد بررسی قرار داد، بعد اول نگاه تاریخی خود مردم بلوچ به سرگذشتشان است و دیگری روایتهایی است که از ملل همسایه دربارهی آنها برجای مانده است. بلوچ، همانگونه که در بخش زبان اشاره شد دارای کتابت جوانی است. اما در همان بخشهایی که در ادبیات شفاهی مربوط به تاریخش برجای مانده است درباره ریشه و سرگذشتش سخن گفته است.
اولین ادعای مربوط به حضور آنها در حلب و یاری رساندنشان به امام حسین در واقعه کربلا است. آنها در آنجا از نوادگان حمزه عموی پیامبر می دانند. بعد از این حوادث آنها به سیستان و رودبار و مکران در مقاطع مختلفی نقل مکان می کنند.برخی رد پای تاریخی بلوچ را تا ۴۰۰۰ یا ۹۰۰۰ سال پیش به سرزمین بابل می رسانند.
بخشی دیگر از تاریخ بلوچ که در شاهنامه به آن اشاراتی شده است بودنش در منطقه مکران یا حتی راندنش از گیلان به سمت مکران توسط شاهان ایران است. البته این ناهماهنگی ها در گزارش تاریخ بلوچ بیشتر مربوط به زمان باستان و پیدایش می شود. بعدها که سیاحان مختلف از این مناطق عبور کردند از ساکنان مکران اطلاعاتی در اختیار خوانندگان قرار دادهاند. به همین دلیل بهتر می توان در تاریخ بلوچستان تحقیق انجام داد. تاریخ بلوچ همواره پر بوده است از جنگاوری و نبرد با دشمنان یا همراهی با سایر ملل جهت کمک رساندن در کسب پیروزی است. مثلا کمک خواستن شاه ایران از شاه مکران، کمک بلوچها در فتح دهلی و رویدادهایی از این دست زمینه ساز تاریخ بلوچ در اعصار مختلف بوده است.
بلوچی از زبانهای ایرانی شاخه شمال غربی است. این زبان در ایران ( اکثر در بلوچستان)، پاکستان، عمان، افغانستان و برخی نقاط ترکمنستان مورد استفاده گویشوران است. این زبان با زبانهایی مانند کردی یا پهلوی قرابتهای ریشهای دارد. به لحاظ تقسیم بندی گویشی در سیستم استاندارد، زبان بلوچی دارای سه شاخه: غربی ، شرقی و جنوبی است. تا پیش از قرن نوزدهم میلادی بخش کتابت زبان بلوچی هنوز وجود نداشت. بعدها با تاثیرپذیری از الفبای عربی-اردو رسمالخطی برای زبان بلوچی به وجود آمد. در سال ۱۹۵۱ گلخان نصیر با انتشار گلبانگ از الفبای اردو و عربی استفاده کرد. بعدها سیدظهورشاه هاشمی با تدوین شیوهنامهای برای نوشتن بلوچی با به کاربردن الفبای عربی-اردو لقب پدر زبان بلوچی را برای خود کسب کرد. این رسمالخط عمدتا در بلوچستان شرقی و غربی مورد استفاده قرار می گیرد.
بلوچی را به دو گروه اصلی تقسیم میتوان کرد: شرقی، یا شمال شرقی، و غربی، یا جنوب غربی، عمده بلوچها درسه کشور پاکستان، ایران و افغانستان در سرزمینی نسبتاً وسیع و گرم زندگی میکنند تعدادی ازآنان در ترکمنستان بسر میبرند مجموع قبایل بلوچ جمعیتی بالغ بر ده میلیون نفرتخمین زده میشوند. که بیشتر آنها در دو کشور پاکستان و ایران ساکن اند. اما این رقمها اعتبار قطعی ندارند. بلوچها دراکثرکشورهای جهان سکونت دارند که به دلایل مختلفی از سرزمین خود خارج شدهاند. که بخشی ازآنها درکشورهای حوزه خلیج پارس و برخی درکشورهای آفریقایی زندگی میکنند. بلوچهای افغانستان اغلب در دو ولایت هلمند و نیمروز بسر میبرند.
تا پیش از سده نوزدهم میلادی زبان بلوچی دارای کتابت نبود و برای نوشتار زبان پارسی را بکار میبردند. با این وجود بلوچی در میان محاکم بلوچ رواج داشت. پس از آن برپایه خط اردو خطی برای بلوچی پیشنهاد شد و بعدها گسترش یافت.
زبان بلوچی از زبان فارسی برای زبان پشتیبان برای نوشتار و گفتار خود استفاده کرده است. بسیار از ادبا و زبان شناسان بلوچ با مراجعه به دانش فارسی خود و ارجاع علاقه مندان زبان بلوچی به استفاده از گنجینهی زبان فارسی همیشه سعی داشتهاند این مراودات فرهنگی را شکل دهند. در دورههای قبلتر زبان فارسی در دربار کلات بلوچستان سالیان سال به عنوان زبان نوشتار استفاده می شده است. زبان فارسی در شبه قاره هند و این بخش از آسیا مدتها زبان ادب و فرهنگ بوده است. رابعه خضداری، یا رابعه بلوچ از زنان پارسی گوی نیمه نخست سده ۴ هجری قمری در شهر خضدار بلوچستان پاکستان می زیسته است. وی اولین زن پارسی گوی بوده که به دو زبان بلوچی و فارسی شعر می گفته است.
انتهای پیام/۳۳۳۹
منبع:عصرهامون
کد مطلب: 64
آدرس مطلب: https://www.pahreh.ir/news/64/آشنایی-زبان-بلوچی-پیدایش-کنون