اجرای بانکداری اسلامی نیازمند مطالبه در جامعه است

به گزارش پهره؛ از حدود صد و ده سال پیش، موضوع بانک در اسلام پدید آمد که متفکرین اسلامی با این پدیده مواجه شدند؛ بانک به عنوان یک محصول غربی، علاوه بر مزایای مطلوبی نظیر جمع آوری سرمایه‌های پراکنده و تامین منابع مالی به واسطه ساز و کار تاسیسی آن در غرب، آلوده به بهره و ربا است. از این رو متفکرین مسلمان در رابطه با بانک دچار یک تناقض جدی شدند. قدم‌های اول که در این زمینه برداشته شد، بیشتر به موضوع حذف ربا مرتبط بود.
اولین ایده‌، حذف ربا بود که رویکرد اول این ایده از سوی رشیدرضا متفکر مسلمان رئیس بخش دانشگاه الازهر مصر عنوان شد، در این دیدگاه رشید رضا تصویر نوینی از ربا ارائه داد که در آن بانک خارج از محدوده ربا قرار می‌گیرد.
در نظریه رشیدرضا، گرفتن زیاده برای غرب ایرادی ندارد، مگر اینکه در وضعیت اضطرار، مشتری سوء‌استفاده کند، این همان جریمه تاخیر است که محل اشکال است. طبعاً از سوی بانک این دیدگاه محل اشکال نبود، چرا که موضوع اصلی برای بانک ها همان بهره اولیه بود.
اما نظریه دوم مربوط به جاویش، شاگرد رشیدرضا است که در آن از موضوع نرخ بهره معتدل صحبت به میان می‌آید. در این دیدگاه، بهره در نظام بانکی تا یک حد معین، ماهیت ربوی نخواهد داشت و نرخ بیشتر از میزان معین، ربا محسوب می‌شود.  و اما نظریه سوم در توجیه ربا، مربوط به قرض سرمایه‌گذاری و ربای تولیدی است که پرداخت ربا در این راستا را حرام و غیر شرعی قلمداد نمی‌کند. به دیگر سخن، این دیدگاه ربا را منوط به قرض مصرفی می‌داند. نکته جالب اینکه نظریه دوم و سوم به واسطه اینکه نظر کلیسا را نیز همسو با خود می‌دید، نوعی تعامل فکری دینی برای مسیحیت و اسلام پدید آورد.
اما طبق آموزه های اسلامی یکی از مسائلی که خدای متعال نسبت به بندگانش با تندی برخورد می کند مساله ربا است در این زمینه رسول خدا (ص) به حضرت علی علیه السلام می فرمایند: "یا علی زمانی بر این مردم می‌آید که هیچکس از شر ربا در امان نمی‌ماند و اگر هم ربا خوار نباشد قوائی از ربا دامنگیر او خواهد شد. به خدا قسم، ربا در بین این امت مخفی تر و پنهان‌تر است از جای رد پای مورچه در صفا و مروه. بدترین رباها مسخره کردن و کوچک شمردن آبروی مؤمنان است. کسی که ربا را حلال بداند و آنرا بگیرد کافر است و قتلش واجب." و یا در سوره آل عمران آیه 130 درباره ربا آمده است: "یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَاکُلُوا الرِّبا اَضْعافاً مُضاعَفضةً وَ اتَّقُوا اللهَ لَعَلًَکُمْ تُفْلِحُونَ"
ای کسانیکه به دین اسلام گرویده‌اید ربا مخورید که دائم سود بر سرمایه افزائید تا چند برابر شود و از خدا بترسید و ترک این عمل زشت کنید باشد که سعادت و رستگاری یابید.
با این تفاسیر باید گفت متاسفانه شیوه بانکداری امروزی شیوه بانگداری اسلامی نیست بلکه همان شیوه ای است که درغرب اجرا می شود. اکنون این سوال پیش می آید که چرا  اجرای بانکداری اسلامی طرفداری ندارد؟
در جواب باید گفت : تا چه میزان در جامعه مطالبه و درخواست و بازخواست نسبت به بانک‌داری اسلامی وجود دارد؟ مدیران و مسئولان کشور تا چه حد علاقه‌مند به اجرای این قانون و پیگیر مباحث در چارچوب قانون بانک‌داری اسلامی هستند؟! باید دید که آیا واقعا" اجرای بانک‌داری اسلامی در دستور کار کارگزاران جامعه است یا خیر؟!
حجت الاسلام نجف بامری
منبع دلگان پرس
انتهای پیام/