«شیرمحمد اسپندار»؛ پهلوان موسیقی بلوچستان+صوت

به گزارش پهره؛ شیرمحمد اسپندار دونلی نواز نابغه بلوچ در سال ۱۳۱۰ به دنیا آمد و وقتی نوجوان بود به کراچی رفته و نواختن دونی را با نگاه کردن به انگشتان کسی که همزمان در دو نی می‌نواخته، فراگرفته است. وی چندی بعد به ایران بازگشت و در زادگاهش، ساکن شد و سال ۱۳۵۰ به شیراز سفر کرده و به گفته خود تازه دانسته، ایران کجاست و حافظ کیست و هنر کدام است؟
این دونولی‌نواز به شهرهای مختلف ایران سفر کرده و ترانه بلوچی خوانده و دونلی زده؛ او پس از آن سفرهای پراکنده‌ای هم به گوشه‌های مختلف دنیا داشته و دکترای موسیقی سنتی  فرانسه را دریافت کرده است.
آن گونه که شیرمحمد اسپندار می گوید تنها یک نفر در استان پهناور سیستان و بلوچستان، نواختن دونلی را از او آموخته و از حق نگذریم خوب هم می‌نواخته؛ آن یک نفر، موسی بلوچ بود که ۲۲ دی ماه ۱۳۹۰ براثر سانحه تصادف درگذشت. هنرمندی که در آلمان و سوئد و انگلیس و ایتالیا به اجرای برنامه پرداخته بود. همان دونلی‌نوازی که هیچ منبع درآمدی نداشت و برای گذران زندگی و به‌ناچار، مسافرکشی می‌کرد.
به روایتگر موسیقی بلوچستان «پهلوان» می‌گویند. جایگاه و کارکرد پهلوان در بلوچستان را شاید بشود با عاشق‌های آذربایجان، بخشی‌های ترکمن صحرا و شمال خراسان مقایسه کرد. پهلوان های بلوچ در گذشته نه تنها راوی واقعیات تاریخی، حماسی و عاشقانه بوده‌اند، بلکه گاه در خود رویدادها نیز تاثیر می‌گذاشتند.
دونلی شامل دو نی (مذکر و مونث) است که نوازنده هنگام نواختن هر دو نی را در دهان خود قرار داده و نی مونث را اندکی پایینتر از نی مذکر قرار می‌دهد. تنها شش سوراخ نی مذکر از محل دمیدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. نی مونث وظیفه واخوان را به عهده دارد. سه سوراخ صوتی آن از محل دمیدن ساز گاهی نواخته می‌شوند.
لیکو شاخص ترین و مهم ترین مقام در موسیقی شمالی بلوچستان و تا حدودی مترادف با ذهیروک (آواز بنیادی نواحی مرکزی و جنوبی بلوچستان – مَکُران) است.محتوای موسیقایی لیکو و اشعار مورد استفاده در آن بیانگر غم و هجران است . بسیاری از نمونه های موسیقی بلوچستان مانند لیلو ( لالایی )، موتک ( مویه ) و برخی از آوازهای کار بر اساس کیفیت این مقام شکل میگیرند.لیکو انواع مختلفی دارد که هرنوع مربوط به یک ناحیه یا محل و گاه یک تیره ی خاص است مانند لیکو دَلگانی که مربوط به منطقه ی دَلگان از توابع ایرانشهر است.
در ادامه دو قطعه از این استاد موسیقی نواحی ایران زمین را می‌شنوید:
*«لیکو دلگانی»
      دانلود
*«ذهیروک جبل»
      دانلود
 
منبع فارس
انتهای پیام/